It’s so good to see this new book by Dr Jan Raes, a practising psychiatrist who has been involved in building the Shared Reading movement in Flanders. In straightforward and down to earth language Dr Raes gives an account with some terrific examples of what Shared Reading is, what it can help people do and why the health and caring professions could benefit greatly from adopting the practice.
Jane Davis
Dirk De Wachter over Samen Lezen
Professor en auteur Dirk De Wachter gaf een lezing op de boekvoorstelling (30/09/2020) Hij ontmoette Dr. Jane Davis en Prof. Phil Davis in 2013 en is sindsdien ’supporter’ van wat Het Lezerscollectief doet. Hij schreef het voorwoord voor het boek Grenzeloos en legt in onderstaande reportage uit waarom Samen Lezen hem na aan het hart ligt.
Audio
Interview Jan Raes NPO – Radio1
Kankerexperte Tessa Kerre over heldinnen Marie Curie en Jane Davis (Podcast EOS)
Hematoloog Prof. Dr. Tessa Kerre (UZ Gent) heeft twee wetenschapsheldinnen: Marie Curie, de grootste aller tijden, en Jane Davis, die aantoont dat lezen helend werkt. Ze vertelt in onze podcast over het leven en werk van beide vrouwen, over Het Lezerscollectief in de gezondheidszorg en over De ultieme therapie…
Recensie
SAMEN LEZEN, DE ULTIEME THERAPIE Je laat je ‘verleiden’ om de inhoud(stafel) te lezen: – Een eenvoudige dynamiek die grote dingen toelaat – Vrijheid om te zijn, zonder labels of medisch dossier – Schiften en loslaten – Herbronnen in de diepte. En op de achterflap: Voorbij de grenzen van de therapie.
Samen met de titel brengt je dat inderdaad bij lezers die een zekere kwetsbaarheid hebben. Maar, bij de lectuur van het boek, komt een hele wereld naar boven. Een wereld die beweegt, mijn wereld die groeit, een wereld van genieten ook. Hier moet niets en mag er veel. Samen Lezen werkt beter dan pillen of therapie. Dr. Jan Raes is een believer, alleen dat al geeft geweldig zin om in dit Samen Lezen avontuur te stappen.
Het boek beschrijft in vijf hoofdstukken de dynamiek die tot stand komt door Samen Lezen: starten, groeien, oogsten, leren en ontspannen. Het doet dat met voorbeelden en getuigenissen. Zeker uit de zorgsector, maar voor mij komt dat nergens beperkend over. Een goed vertrekpunt is in elk geval een grote portie empathie, liefde voor literatuur, en de openheid om jezelf en de deelnemers te laten verrassen door de rijkdom en de helende groeikracht die in verhalen en gedichten zitten. Mensen halen uit hun routineus leven. Jan Raes’ betoog is ook overtuigend door een vurig geloof in de kracht van een goeie tekst, kortverhaal of gedicht: een toverdoos vol inhouden en dromen, die vonken doen overslaan in de verbeelding van de lezers en die in hun geest een grotere ruimte opent.
Literatuur en poëzie zeker kunnen een heel afstandelijk gevoel opwekken: dat is niks voor mij. Wat mij vooral treft is wat ik bij ArmenTeKort ook in vele facetten bevestigd voel: het starten is sowieso moeilijk, het geloven dat zoiets me (terug) in beweging zal krijgen. En dat in een maatschappij die predikt dat mensen zelf uit hun dal moeten klimmen. De wereld is aan de durvers, de dromers, want armoede is toch iets dat je jezelf aandoet en waar je zelf, met hulp natuurlijk, maar vooral zelf moet uitklauteren. Wie dat niet kan moet op weinig mededogen rekenen. Maar dat starten, moeilijk dus. Samen Lezen voelt aan als een minder hoge hindernis om het een kans te geven.
Het is die scherpe analyse van onze maatschappij en die overtuiging van de leestherapie, die hier wordt voorgesteld, die telkens opnieuw de ruggengraat van dit betoog vormen.
Maar of je nu in die zorgsector zit of daarbuiten, het is niet verwonderlijk dat die eerste stap voor heel velen moeilijk is, de drempel hoog. Begrijpelijk maar zo doodjammer, want ik spreek uit ervaring van twee jaar deelnemen aan een samenleesgroep dat er heel veel vertrouwen en daaruit voortvloeiend spreekvermogen groeit.
Dit boek is dus hopelijk nog een straffer middel dan de mond aan mond reclame die al velen bij Het Lezerscollectief heeft gebracht. Een aanrader dus. Veiligheid, respect voor mijn eigen gekleurde bril, mijn interesses, schaduwen, demonen en de vrijheid om te zwijgen of op dat moment de keuze maken om te spreken, omdat je vanuit vertrouwen iets onder woorden krijgt wat heel diep en soms lang verstopt zit. Bijzonder.
Na twee jaar samen gelezen te hebben in een leesgroep van ArmenTeKort moest ik niet meer overtuigd worden van de methode. Maar dan nog, zelfs na de opleiding gevolgd te hebben, blijft dit boek voor mij een meerwaarde. Dr. Jan Raes slaagt erin om het milieu van de zorg te versterken door wetenschappelijke uitleg (zoals over spiegelneuronen en mentaal-emotionele ruimte) te koppelen aan een dieper-weten dat deze methodiek echt wonderen doet. De reacties van de mensen op zo’n verhaal, maar zeker ook de stukjes verhalen zelf, maken het boek spannend en nodigen uit om zonder aarzelen zelf in zo’n leestraject te starten of beter nodig, via een opleiding, medemensen die kansen te bieden die meer diepte geven én meer vrijheid bieden.
In deze zorgwekkende tijden – en dan heb ik het niet over corona of het klimaat – is volgens mij Samen Lezen een volwaardige weg om naar innerlijke rust en vertrouwen te groeien. En van daaruit (terug) in de wereld te staan.
Kijk nog eens naar de boeiende tekening op de kaft en speel mee met de gelaagdheid ervan. In dit alweer verzorgd uitgegeven boek vind je als leesbegeleider, als samenlezer, als zorgverstrekkende, als mens, een initiatie (tot en met de tips bij elke stap) en een verdieping van de methode. Maar dus meer dan dat, is het een overtuigde oproep naar traagheid, gelaagdheid, vertrouwen en verdieping van elk van ons.
It’s so good to see this new book by Dr Jan Raes, a practising psychiatrist who has been involved in building the Shared Reading movement in Flanders. In straightforward and down to earth language Dr Raes gives an account with some terrific examples of what Shared Reading is, what it can help people do and why the health and caring professions could benefit greatly from adopting the practice.
Jane Davis
Jan Steyaert about Shared Reading
Prof. Jan Steyaert is researcher, connected to University of Antwerp and Expertisecentrum Dementie Vlaanderen. Through cooperation with Het Lezerscollectief, Shared Reading finds its way in the daily life of elderly homes, service centers and informal care. Volunteers and employees are trained in a qualitative way and become part of a learning environment.“The diagnosis of dementia is often equated with palliative care, while there is still a lot of life, pleasure and enjoyment.”Shared Reading by Het Lezerscollectief is one of the good practices presented in the European project Dementia in Cultural Mediation.
If you are searching for a meaningful activity that can inspire, connect, enrich and psychologically strengthen human beings, however broken they may be, search no longer. It is not therapy, it is something a bit different yet just as – or dare we say more? – effective. It is Shared Reading, which psychiatrist and co-founder of Het Lezerscollectief Dr. Jan Raes portrays as an inexpensive but rather efficient and rewarding intervention with remarkable therapeutic benefits.
In his recently published book, Shared Reading: The Ultimate Therapy, Raes builds a strong case for Shared Reading as an intervention that suffers from none of the disadvantages of traditional therapy, yet manages to bring about most if not all of the advantages. Studying the dynamics of Shared Reading groups in care settings and the impact this experience has on patients and clients, Raes has determined 5 key stages that group members go through which lead to positive change in their lives. This process of change, he explains, occurs in other life processes too, including the seasonal cycle of nature, the personal development of human beings or the way businesses and organisations function. Each stage forms the focus of one of the book’s five chapters and draws comparisons between Shared Reading and other, established therapy practices within care settings. The five stages are: 1. Starting 2. Growing 3. Harvesting 4. Learning 5. Relaxing. Each chapter finishes with a helpful list of things to keep in mind when leading your own Shared Reading group. This will undoubtedly be an invaluable summary to aspiring Reader Leaders, or newly trained Reader Leaders who need some crystal-clear guidance on how to grow in their role and create the best possible environments for group members to thrive.
The first phase in the journey towards positive change is ‘starting’. Raes explains how this first step is far from straightforward to people who experience illness or are in need of care. Most often, due to the limitations of their illness or the care institution they are dependent on, the world of patients or clients becomes increasingly narrower. Shared Reading can help people to find a way out of the routine they have had to adopt, and feel released from the feeling of ‘stuckness’ that often accompanies it. The texts that are read within the context of Shared Reading groups play a vital role here. The group leader will bring along a text which they’ll read aloud with the group. The text is chosen specifically because it contains multiple layers of possible meanings and therefore will invite multiple perspectives, which the group share with one another. To someone who feels stuck in their own thought patterns and can envisage only one possible path for themselves, new ways to interact with the world and new paths open up through the group reading and discussion of the text. While traditional therapy sets clear expectations and tasks for patients and clients, Shared Reading does not teach, admonish, or even expect a verbal contribution. Indirectly, however, group members feel stimulated to imagine alternative thought patterns, behaviours and paths they might take.
Growth, states Raes, is not something you can control or even orchestrate. Not even if you’re a therapist. However, you can create the best possible circumstances for someone to feel capable of exploring their full potential. Often, due to financial pressures and time constraints, care settings struggle to offer patients and clients opportunities for growth. This is where Shared Reading might provide an answer. Most groups are run by trained volunteers who will come into the care setting on a weekly basis, or by a trained staff member who can set aside an hour or so a week to read with a group of up to twelve people. In this weekly session of between one and two hours, group members step into the multifaceted world of a story that encourages interactions with others and other viewpoints. Raes mentions that during these interactions, group members’ brains show highly increased amounts of ‘mirror neurons’ which allow us to imitate behaviour of others but also to empathise with others’ emotions. Through these connections, Raes further states, group members will notice and perhaps even expand the boundaries of their own inner world, or their ‘mental- emotional space’.
“When people are trapped in a fixed pattern of thought and can only see one route through life, engaging in a conversation about a literary text can often help them to see that there are alternative pathways.”
Dr. Jan Raes. The Ultimate Therapy, p.25
While Shared Reading sessions will offer plenty of opportunities to gain new insights, it is vital to let those insights gathered during the growing stage ‘land’ and harvest them more permanently. If not, the newly-acquired mental-emotional space might just shrink again. The harvesting phase implies that group members will use the insights to shape new perspectives themselves and become more flexible and resilient human beings. Again, Raes highlights that unlike the therapist, the Reader Leader will not intentionally analyse their group members and explicitly encourage them to develop new perspectives. However, in this open yet respectful sharing of perspectives, group members will naturally gain new insights and broaden their perspectives.
The final two stages determined by Raes are often, he says, ignored in our modern society which focuses so heavily on continuous growth and output. They are ‘learning’ and ‘relaxing’. Learning, Raes explains, is very much about going through everything you’ve acquired and carefully deciding which bits to hold onto and which bits to let go of. The introspection that is central to this stage requires a deliberate slowing down, which is something that Shared Reading compels group members to do. The way in which the text is read – aloud, slowly, pausing to discuss and share thoughts, leaving silences – encourages this slowing down and gives group members opportunities to tidy up in their own heads. The many processing opportunities may help group members to let go of certain painful aspects of their own pasts, of certain behaviours, fixations, and embrace others that they have acquired during the harvesting stage.
Finally, then, we reach the ‘Relaxing’ stage, which is a kind of refuelling before starting the cycle all over again. While it may not give us any concrete output, or measurable profit, Raes convinces us that this stage is vital if we as human beings, or the businesses and organisations that we lead, are to be sustainable and resilient, especially when going through major crises such as the current pandemic. If we only focus on expanding, growing and hurrying on, we might burn out along the way. Yet to reflect is often quite a daunting task to many of us. The Shared Reading group helps group members to relax and take stock. How do we really feel? What do we really think? The group helps group members to listen a bit more carefully to an inner voice and gives them insights in how to deal with that voice. Shared Reading recognises that we all are looking for meaning in our own lives, no matter who we are, and whether we live in a care setting or not.
There can be no better way to find out about the restorative power of Shared Reading than through experiencing it first-hand. The next best thing is to sit down with this perceptive book by Jan Raes to discover the ins and outs of the Shared Reading experience, and its tremendous therapeutic potential. This book will no doubt become a kind of ‘bible’ to many Reader Leaders starting out on their own Shared Reading journey, but it may equally persuade (care) organisations and businesses of the tremendous positive impact that this simple and non-expensive activity may have on their workforce, patients and clients.
![[:nl]Het Lezerscollectief[:]](https://lezerscollectief.be/wp-content/uploads/2019/04/Slice.png)
