STUDIEREIS LIVERPOOL: SAMEN LEZEN IN DETENTIE

Het Lezerscollectief organiseerde voor twee partnerorganisaties een werkbezoek aan The Reader rond het thema: Samen Lezen in detentie. Ruud Meert van VOCVO, Thomas Baeckens en Frederik Janssens van de Rode Antraciet, Dirk Terryn en Jan van den Brink reisden af naar Liverpool. Hierbij twee impressies.

Dirk en Jan bezoeken de jeugdgevangenis van Barton Moss. Ze lezen er met een groep van 6 jongens, wekelijks. De jongens komen vrijwillig lezen, ook in hun vakanties. Val Hannan is de leesbegeleidster en twee begeleiders zijn er ook bij. Een begeleider blijft in haar eigen tijd de groep bijwonen. Val heeft het kortverhaal A Cap for Steve van de Canadese schrijver Morley Callagham uitgezocht. De jongeren komen één voor één binnen, met een handdruk: er is een hartelijke sfeer. Ze kiezen een stoel, zetel of één van de zitzakken. Ze zijn tussen de 14 en 17 jaar. Val situeert het verhaal en de auteur kort en begint het hardop te lezen. Tijdens de pauzes reageren de jongens geanimeerd. Een jongen zegt stellig dat de vader de pet van Steve nooit had mogen verkopen. Een ander zegt dat rijk en arm geen rol zou moeten spelen. Weer een ander zegt dat alles een prijs heeft. Val stelt regelmatig een vraag, om door te vragen of de jongens te prikkkelen.

We zien dat het samen lezen van het verhaal voor de jongens belangrijk is. Het raakt hen. De jongens komen levenswijs over: ze weten lastige emoties raak te benoemen en ze gaan thema’s als vader-zoon verhouding niet uit de weg. Dat het wekelijks lezen hen wat lijkt te doen, is ook de ervaring van Val. Ze zegt achteraf dat onze aanwezigheid de jongens wat stiller maakt, dat er anders meer interactie is. De kracht van het samen lezen zit voor haar in de indirectheid: het verhaal biedt de jongens steeds de mogelijkheid in te haken op thema’s uit het verhaal.

Thomas en Frederik bezoeken o.a. het Stafford House, een probatiehuis, waar mensen met een persoonlijkheidsstoornis verblijven. Het is in Engeland een gangbare praktijk dat in een dergelijk huis de proeftijd wordt uitgezeten. Cat Miller is de leesbegeleider en er is een staflid bij. Cat leest het kortverhaal ‘The Birtday Cake’ van de Amerikaan Daniel Lyons. Het verhaal speelt zich af in New York. Er is enige animositeit over de aanwezigheid van Puerto Ricanen en er is de strijd over de ene verjaardagstaart en wie deze mag kopen. 

  What if you slept

  And what if

  In your sleep

  You dreamed

  And what if

  In your dream

  You went to heaven

  And there plucked a strange 

  and beautiful flower

  And what if

  When you awoke

  You had that flower in your hand

  Ah, what then?

  Samuel Taylor Coleridge

Na de sessie hebben ze een interessant gesprek met Paul Walker, de manager van het probatie-huis. Hij is bijzonder nuchter en realistisch. De politici hebben het weliswaar vooral over ‘veiligheid’ en ‘rehabilitatie’, maar hij ziet armoede als oorzaak van de criminaliteit. Zolang dit niet aangepakt wordt, verwacht hij geen wezenlijke veranderingen. Echter, hij merkt op dat medemenselijkheid voor hem van het grootste belang is. In het huis vragen ze dan ook niet ‘waar ga je naartoe?’, maar ‘hey, hoe gaat het met jou?’.

Medemenselijkheid is nu juist één van de pijlers van samen lezen. De gevangen als volwaardig mens zien, ieder de ruimte bieden op eigen wijze te reflecteren op een tekst, kan hen in ieder geval het besef van hun mens-zijn teruggeven. Dit blijft inderdaad een voortdurende zoektocht, maar het is de inzet en de ervaring van de samen lezers.

(JAN VAN DEN BRINK)