Opleiding SamenLezen krokusvakantie 2016.

Opleiding SamenLezen krokusvakantie 2016.

Het Lezerscollectief (Eva en Dirk) in samenwerking met de Antwerpse bibliotheken.
13 deelnemers -vrijwilligers en bibliotheekmedewerkers- namen deel aan deze driedaagse opleiding. Nieuwsgierige mensen die heel wat kennis opstaken maar ook erg genoten van de aangeboden teksten en gedichten.

Veel gehoorde uitspraken:
• Combinatie tekst en gedicht is nieuw voor mij
• Ik heb een andere kijk op poëzie gekregen
• Een mooie ervaring die ik graag zal delen met anderen
• Er ontstond een echt groepsgevoel met soms kippenvelmomenten
• Eindelijk een antwoord op de vraag: ‘wat wil je later worden…’
• Een heel intense driedaagse, enthousiasmerend maar ook vermoeiend
Vooral voor bibliotheekmedewerkers was het drie dagen lang, uitgebreid kunnen proeven en genieten van teksten en gedichten een zalige, ontstressende ervaring en al een beloning op zich.
De cursisten gaven aan graag te starten als duo of eerst een ‘stage’ te volgen in een bestaande SamenLeesgroep.

Een greep uit de initiatieven die uit de krokusopleiding gegroeid zijn:
• Twee cursisten begonnen een doorstart in ontmoetingscentrum Nova.
• Een cursist sprong dadelijk in het diepe en verving een zieke begeleider in buurtcentrum ’t Pleintje
• Een cursist wordt binnenkort betrokken bij het opstarten van een kindergroep in bib Permeke
• Een cursist gaat co-begeleiden in DC Romanza
• Twee cursisten bekijken de mogelijkheden in WZC De Oever
• Een cursist wil binnenkort een bibliotheekgroep beginnen in bib Kielpark
Dank aan al deze enthousiastelingen en natuurlijk aan Dirk en Eva,

Marijke Sanctorum
Coördinator SamenLezen voor stad Antwerpen.

Internationale meeting in Liverpool

Op 26 en 27 mei werd de eerste internationale meeting georganiseerd in het huis van de Reader Organisation (TRO): het Mansion House in Calderstones Park- Liverpool. Dirk Terryn vertegenwoordigde het Lezerscollectief en ontmoette er (mogelijke) partners uit Duitsland, Denemarken, Noorwegen, Nederland, Zweden, Australië en Japan. Prof. dr. Phil Davis lichtte er recente onderzoeksdata toe. Jane Davis situeerde de toekomstige uitdagingen van de eigen organisatie en vertelde over mogelijkheden die TRO kon bieden in een verdere internationale samenwerking.
Tijd genoeg om elkaar te leren kennen en te spreken over de verschillen in de aanpak en financiering van de (beginnende) organisaties.

Symposium

De Rode Antraciet kan terugblikken op een succesvol over (samen) lezen in de gevangenis, Samen met partners Iedereen Leest en Het Lezerscollectief ontving ze op 20 mei 2016 een divers publiek aan belangstellenden in een aardig gevuld Permeke auditorium. Daar spraken o.a. onderzoekers Frank Hakemulder en Aline Bauwens, beleidsmedewerker Sarah Depestel en De Rode Antraciet medewerker Frederik Janssens. We luisterden we naar een boeiend getuigenis van Nele Haverans. Annelies Verbeke sloot de dag bijzonder af.

Helemaal in de sfeer van het symposium was de bijzondere auteurslezing die leesbegeleider Nele De Sloover organiseerde in de gevangenis van Gent. Een ontmoeting die niet alleen op de gevangenen indruk maakte, maar ook bij haar gast: KADER ABDOLAH. Hij stuurde nadien de volgende tweet uit:

Ik had een lezing in de gevangenis van Gent voor de gevangenen. 
Het was ontroerend mooi, de beste lezing die ik ooit gegeven heb 
En het mooiste publiek dat ik ooit mee heb gemaakt. 
Charmante heren en nette dames. 
 
Veel vragen en er werd gelachen. En hun gelach weerklonk in de lange lege gangen.
Zowel de gevangen als ik wilden niet weggaan. 
 
We wilden liever blijven
in die enorme vrijheid
die we opeens hadden in de gevangenis
door de literatuur.

Lezen in een opvangcentrum

Sinds Vormingplus Limburg zich twee jaar geleden bij het Lezerscollectief aansloot, lezen we bij kortgeschoolden, in de gevangenis van Hasselt en sinds september 2015 ook in een CAW-opvanghuis voor dak- en thuislozen. In dat opvanghuis verblijven gemiddeld zo’n 30 mensen voor korte of iets langere tijd. Het zijn allemaal mensen die omwille van heel uiteenlopende redenen nood hebben aan een tijdelijk onderkomen. Het zijn mensen die erg gekwetst zijn.
Laat nu net literatuur mensen de kans geven om even te ontsnappen aan de werkelijkheid, of om hun gevoelens en belevingen in woorden uitgedrukt te zien. Literatuur kan helend zijn. We schrikken dan ook als we te horen krijgen hoe weinig mensen lezen. Of helemaal niet. Er is geen enkele leescultuur in het opvangcentrum. Een boek is er nauwelijks te vinden. Om dat te veranderen slaan Vormingplus Limburg en het CAW de handen in elkaar. Een dossier wordt ingediend bij het Vlaams Fonds der Letteren. En goedgekeurd. Nu leest vrijwilliger Madie tweewekelijks volgens de Read tot Lead-methode met de bewoners. Telkens komen zo’n 4 à 5 mensen enthousiast mee lezen. Er is ook altijd een andere maatschappelijke werker aanwezig. Al snel merken we dat de verhalen hen raken. Madie durft ook meer verhalen te kiezen die dicht bij de mensen staan. Verhalen die te maken hebben met hun leefwereld. Boeiende gesprekken volgen dan steevast.
We dromen ervan om meer boeken en literatuur binnen te brengen in het opvangcentrum. In een grijs, grauw, saai gebouw zou daarnaast wat kleur niet misstaan. In het voorjaar starten we met de bouw van twee boekenkasten. Er komt een kast op de vrouwengang. En een kast op de mannenafdeling. Een 8-tal creatieve en handige bewoners steekt de handen uit de mouwen. Van oude wijnkistjes maken ze twee boekenkasten. Gulle schenkers bezorgen ons mooie boeken om de kasten te vullen: thrillers, kinderboeken, strips, romans, historische boeken, psychologische boeken en tijdschriften. Op maandagmorgen 2 mei openen we de boekenkasten officieel. Er is chips, fruitsap en er zijn veel boeken. De bewoners kiezen zelf welke boeken in welke kast terecht komen. Het doet ons plezier als we horen dat Angie, Christa en Dimi vijf minuten na de inhuldiging al een favoriet boek meegenomen hebben naar hun kamer.

Als je zelf nergens woont
moet je altijd
als je slapen wil,
aanbellen bij mensen die wel
ergens wonen

Maar als nou niemand opendoet
of ze hebben geen logeerbed
en de bank is voor de hond?

Dan moet je buiten
in de regen
in de wind
in de put
zitten huilen op de stoep.

Komt er plots een schrijver langs,
verzint die een verhaal voor jou,
schrijft hij jou een boek cadeau,
een sprook om in te wonen.

Huis van woorden,
dak van taal. Lees
maar lang en wees
gelukkig.

Tim Gladdines

In het najaar plannen we nog enkele activiteiten. Een schrijver zal komen vertellen over zijn boeken en verhalen. En misschien brengen we wel een bezoek aan de boekenbeurs.

Waarom we al bijna drie jaar wekelijks samen lezen

Een getuigenis uit een leesgroep van mensen met een psychische kwetsbaarheid

Als de bosmaaier een paar tuinen verderop eindelijk zwijgt en de grastrimmer boven alle randen van het tuinpad gezweefd heeft, kunnen we in de zonovergoten tuin van Dagactiviteitencentrum De Loft in Dendermonde beginnen aan onze wekelijkse leesgroep. Kristien Bonneure houdt de microfoon klaar. Ze gaat vandaag meedoen en zal een radioreportage maken voor haar programma Bonus op radio 1.
Ik begin te lezen. In een zucht daalt er een koepel van aandacht neer over het groepje aan de tuintafel en we ontdekken samen dat een alleenstaande mama schoonmaakt om haar kind te kunnen laten studeren. Het kind schaamt zich daarvoor en we hebben het over het stereotiepe verwachtingspatroon van rijk en arm, van universiteitsprofessor en poetsvrouw. ‘We moeten zo niet denken,’ zegt V., ‘we kunnen toch allemaal voorbeelden opsommen die het tegendeel bewijzen?’
Ik lees voort. Als het kind op een middag meerijdt naar een villa in een buitenwijk, bedenkt het dat ze misschien het huis van een van zijn of haar rijke studiegenoten gaan schoonmaken. Als ik stop met lezen, rijst de vraag of het kind mannelijk of vrouwelijk is. Heeft de poetsvrouw een helpende zoon of een helpende dochter? ‘Een dochter, natuurlijk, want ze gaat mee schoonmaken,’ zegt L. ‘Hadden we het nu net niet over verwachtingspatronen,’ werpt iemand anders op.
Ik lees voort. Een paar regels verderop noemt ze haar kind Victor. Collectief gegniffel, iemand stoot zijn buur aan, ik wijs naar L., die zit te schudden van het lachen. En ik besef dat dit één van die herinneringen wordt die ik later zal opblinken. Als je op je eentje leest, dan zit je in je sofa hooguit even te glimlachen bij zo een trucje. Hier, rond de tuintafel van De Loft, ontdekken we op hetzelfde moment hoe de auteur ons op het verkeerde been zet, ervaren we samen hoe snel je vervalt in een stereotiep denkpatroon. We genieten ervan dat de schrijver ons te pakken heeft. Het plezier van gedeelde humor… Zelfs terwijl ik dit opschrijf, zit ik te glimlachen. Dit is waarom ik al bijna drie jaar wekelijks kom samen-lezen.
‘Ik lees graag,’ zegt I., ‘maar thuis kan ik me daarop niet concentreren. Ik kan die focus niet meer vinden.’ Als voorlezer ben ik een facilitator, niet meer maar ook niet minder. Doordat ik hardop lees, kan I. de drempel nemen en kan ze meelezen. N. heeft het over het ontspannende effect van het verhaal: ‘Ik denk tijdens de samenlees-sessie aan niets anders, ik denk op een volledig andere manier, het ontspant, want het maakt mijn hoofd leeg.’ Dat herken ik. Ik ben ongeduldig, de traagte van het voorlezen, verdiept de leeservaring en ontspant mij ook. Daar bovenop brengen de gesprekken vaak nieuwe inzichten. De leden van deze leesgroep lezen niet literair-analytisch. Dat doe ik beroepshalve teveel. De gedachten die hier gegenereerd worden door het verhaal zijn vaak verfrissend anders. Toen ik De man voor de deur (Peter Minten) las, een verhaal waarin een jonge vader in zijn voortuin geconfronteerd wordt met één van de brutale jongens van de laatste rij, die hem als schooljongen pestten, werd het verhaal eerst niet goed ontvangen door de groep. Was die man niet volwassen geworden? Werd die nu niet onrealistisch snel van zijn stuk gebracht door een kennis van vroeger? Hij was toch niet meer de onzekere schooljongen van vroeger?
Tot F. vertelde over hoe hij een nieuwe auto zou gaan kopen met zijn vader en weigerde naar de garage in het dorp te gaan. ‘Nee,’ zei hij, ‘al was dat 20 jaar later, nee, die garagist wilde ik niet meer zien. Die grijns van die man, nee, ik ging liever naar een garage 30 km verderop. Ik heb het nooit gezegd tegen mijn vader, maar dat was de reden.’
Op dat moment bewoog G. even, een microbeweging, misschien een centimeter of vijf. Dat betekent altijd dat ze iets wil zeggen. En inderdaad, ‘Zo ben ik ook,’ zegt ze, ‘niet plezant, en het gaat niet over door ouder worden.’
In het rokershoekje staan de mannen die liever in het atelier werken dan naar de leesgroep te komen (‘ik ga al naar de Kerk, meiske, daar lezen ze ook, he.’) Ze wachten, want ze worden na de leesgroep gebrieft door de rokers uit de leesgroep. Die leggen hen het dilemma uit het verhaal voor. Grote schrijvers zorgen zo in een klein rokershoekje in Dendermonde, soms meer dan een eeuw na hun dood, voor een levendige discussie. Verhalen delen en doorgeven, niet meer, maar ook niet minder, dat is waarom ik elke week naar De Loft loop.

Kristien Van Damme
Leesgroep Dagactiviteitencentrum De Loft, Centrum voor Geestelijke Gezondheid Waas en Dender, Dendermonde

MENS WORDEN ACHTER/ZONDER TRALIES

Mens worden doen we allemaal, vaak met (en juist door) vallen en opstaan. Maar sommigen vallen harder of dieper en belanden achter tralies. Deze brochure gaat over wat lezen voor hen kan betekenen. Lezen kan je immers overal: in de trein of in een wachtzaal, rechtstaand of liggend, alleen of midden vele mensen… ook tussen de muren van een gevangenis.

Het belang van samen lezen in een gevangenis valt niet te onderschaGen. Lezen biedt de kans om – tenminste Ijdelijk – geestelijk te ‘ontsnappen’. Niet onbelangrijk, voor de meeste gedeIneerden is het de bedoeling de draad weerom te pakken. Zo kwaliteitsvol mogelijk.

Het LezerscollecIef en De Rode Antraciet vzw, twee organisaIes die een jarenlange experIse opbouwden in (samen) lezen, binnen en buiten de muren, staan samen reeds meer dan 3 jaar garant voor een gedeelde en elkaar versterkende boeiende prakIjk in de gevangenissen. Sinds 2014 werken ze intensief samen om het verhaal van lezen binnen de muren vorm te geven en gedeIneerden de kans te geven om een breder perspecIef te bekijken, zich in te leven in andere personages, te leren van andere gedeIneerden, vanuit een gezamenlijke beleving van samen lezen in gesprek te gaan.

Tijd dus om een balans op te maken en de kracht van sterke verhalen en poëzie binnen de muren ook naar buiten te brengen.

Lees hier het volledige rapport